Hợp nhất thu thuế và bảo hiểm xã hội: Ai sẽ hưởng lợi?

Bộ Tài chính muốn thu BHXH bắt buộc

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý về Dự thảo Tờ trình xây dựng luật Quản lý Thuế (sửa đổi), trong đó đề xuất phương án cơ quan thuế sẽ thực hiện đồng thời thu thuế và thu tiền đóng BHXH bắt buộc của chủ sử dụng lao động. Mục tiêu đề xuất này, theo bộ Tài chính là nhằm “cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và đóng BHXH”.

Cơ quan thuế thu BHXH - người lao động có hưởng lợi? (ảnh minh họa)

Theo đó, phương án này giúp cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Đơn vị sử dụng lao động chỉ phải khai, nộp thuế cùng BHXH tại một cơ quan và thực hiện trên cùng một tờ khai. Từ đó, giúp cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thanh kiểm tra việc nộp thuế và BHXH, minh bạch hoá thủ tục hành chính và phát triển đối tượng tham gia BHXH.

Trao đổi với PV báo Người đưa tin, ông Trần Đình Liệu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết, dự định thí điểm ủy nhiệm cho cơ quan thuế thu hộ một số khoản BHXH đã được đặt ra từ năm 2010, tương tự thuế đang ủy nhiệm thu ngân sách cho ngân hàng. Nhưng phương án thí điểm này chưa được thực hiện do luật quy định thuế không có chức năng thu các khoản ngoài ngân sách Nhà nước. Đồng thời, tổng cục Thuế cũng đề nghị bổ sung chức năng thanh kiểm tra đóng BHXH của doanh nghiệp cho ngành thuế. “Không hiểu sao trong dự thảo tờ trình lần này, cơ quan soạn thảo lại đề xuất hợp nhất chức năng thu, quản lý thu thuế và BHXH bắt buộc về cơ quan thuế”, ông Liệu nói.

Theo ông Liệu, có rất nhiều điểm khác biệt trong quản lý thu BHXH mà ngành thuế không thể thực hiện được. Ví dụ, ngoài thu BHXH bắt buộc, ngành bảo hiểm vẫn phải thu bảo hiểm y tế, BHXH tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp, thu khu vực sự nghiệp công lập; cấp sổ, thẻ bảo hiểm, giải quyết chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản... Trong khi đó, theo đề xuất, thuế chỉ quản lý thu BHXH bắt buộc tại doanh nghiệp. Nếu đề xuất này được áp dụng, người dân vẫn phải đến hai cơ quan để thực hiện các nghĩa vụ bảo hiểm.

Nhìn nhận về vấn đề trên, bà Nguyễn Thị Minh - Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho rằng: “Đối tượng của cơ quan thuế và BHXH là khác nhau. Cơ quan thuế theo dõi đầu mối doanh nghiệp còn cơ quan BHXH theo dõi từng cá nhân người lao động suốt cả cuộc đời cho đến khi chi trả lương hưu và đến lúc chết thì chi trả tiền tuất”.

Cũng theo Tổng Giám đốc BHXH Nguyễn Thị Minh, thu thuế chỉ có một quy trình, trong khi thu BHXH có từ 8-9 quy trình như tư vấn, hướng dẫn, lập danh sách, xét duyệt, thẩm định và chi trả chế độ. Như vậy, không thể nào chuyển toàn bộ nhiệm vụ này sang thuế thu được. Bà Nguyễn Thị Minh cũng khẳng định và lo ngại: “Cải cách là rất tốt, nhưng phải thận trọng, tránh để đưa vào Luật rồi khó thực hiện, lại phải sửa...”.

Ai hưởng lợi?

Nhiều ý kiến ủng hộ đề xuất để cơ quan thuế thu hộ BHXH bắt buộc, song nên thận trọng về cách làm, tránh gây xáo trộn bộ máy làm tăng chi phí quản lý. Trao đổi thêm với PV, ông Nguyễn Đình Quảng – Phó ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết: Là cơ quan đại diện cho quyền lợi của người lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam ủng hộ đề xuất này. Bởi, hiện nay có một thực tế là nhiều doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động với mức tiền thấp hơn mức lương thực trả, khiến người lao động chịu thiệt.

“Nếu cơ quan thuế thu cả BHXH bắt buộc thì tiền đóng BHXH chắc chắn sẽ cao hơn. Ngoài ra sẽ có sự đồng nhất, minh bạch giữa thuế và BHXH, chấm dứt tình trạng một doanh nghiệp có 2 sổ lương và người lao động có lợi hơn”, ông Quảng phân tích.

Tuy nhiên ông Quảng cũng lưu ý rằng, trong chi phí cho BHXH có cả phần chi cho công tác thu BHXH. Sau này nếu chuyển cho thuế thu rồi thì ngành BHXH nên có tính toán cắt giảm nhân lực phục vụ việc thu BHXH, trả chi phí đó cho cơ quan thuế, tránh làm tăng chi phí quản lý về BHXH.

Dưới góc nhìn xã hội, TS. Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng viện Khoa học Lao động & Xã hội cho rằng, không nên hợp nhất cơ quan thuế và BHXH, vì thuế thu cho ngân sách, còn BHXH thu cho người lao động tích cóp về sau. Chỉ nên để cơ quan thuế thu xong rồi chuyển tiền cho BHXH quản lý, như vậy chỉ cần thêm chức năng thuế thu hộ BHXH.

Ngoài ra, bà Hương nhấn mạnh phải có sự minh bạch về việc DN có đóng BHXH bắt buộc cho người lao động không, đóng mức bao nhiêu. Hiện nay đang thực hiện dưới hình thức chủ sử dụng lao động đóng hộ người lao động nên nhiều người lao động không biết thông tin này. Theo bà Hương, cần phải cá nhân hóa hoạt động đó. Ngoài ra cũng cần phải tính đến một bộ phận doanh nghiệp tự làm, không đóng thuế thì khi đó thuế cũng không thể kiểm soát được việc đóng BHXH bắt buộc hay không.

Trao đổi với PV báo Người đưa tin, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (khoa Tài chính quốc tế, học viện Tài chính) nhận định: Vấn đề thu BHXH và thuế nên gộp làm một, tránh được tình trạng 2 sổ lương. Nhưng vì thuế và BHXH có hai tính năng khác nhau nên để BHXH về thành một bộ phận trong bộ Tài chính.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh.

Ông Thịnh cho rằng, ngoài chức năng giữ hộ người lao động rồi chi trả dần về sau, cơ quan BHXH còn một chức năng quan trọng là đầu tư kinh doanh từ nguồn tiền BHXH và làm cho nó lớn lên. Hiện nay BHXH làm việc này chưa tốt. Vì vậy nên để BHXH nằm trong cơ quan thuế, trực thuộc bộ Tài chính để Bộ có trách nhiệm làm cho nó sinh sôi và kiểm soát đầu tư sinh lời cũng như việc chi trả BHXH cho người lao động.

“BHXH nên là bộ phận nhỏ trong bộ Tài chính. Tổng cục Thuế thu hộ BHXH và hai bên sẽ có liên kết nghiệp vụ, thống nhất dưới sự chỉ đạo của bộ Tài chính. Việc đầu tư kinh doanh của BHXH sẽ giống mô hình công ty Quản lý nợ và Khai thác tài sản (SCIC) trong bộ Tài chính”, ông Thịnh nói.

Tác giả: Minh Minh

Nguồn tin: Báo Người đưa tin