Thanh Hóa trước 'cơn khát' vật liệu xây dựng

Nhiều mỏ khai thác đất đang bị tạm dừng hoạt động do vi phạm pháp luật.

Tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng cùng với việc tăng giá đột biến trên đã cản trở tiến độ nhiều dự án, ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hàng chục mỏ khoáng sản bị đình chỉ

Theo tìm hiểu, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng và giá thành tăng cao đã ảnh hưởng đến tiến độ thi công nhiều công trình, bao gồm cả hạ tầng công cộng lẫn nhà ở dân sinh, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội các địa phương. Thực trạng này đặt ra nhiều thách thức trong việc đảm bảo nguồn vật liệu xây dựng ổn định trên địa bàn.

Ngành chức năng tỉnh này cũng chỉ ra các nguyên nhân dẫn tới giá vật liệu tăng cao (từ 30 - 40% so với thời điểm đầu năm 2024) và khan hiếm, như: Nhiều mỏ khoáng sản bị đình chỉ khai thác do vi phạm pháp luật; Mỏ khoáng sản đã khai thác hết trữ lượng, công suất được phép khai thác; nhiều dự án lớn được triển khai xây dựng cùng lúc; quy hoạch mỏ khoáng sản chồng lấn lên đất di tích, văn hóa, quốc phòng, an ninh dẫn tới không thể khai thác…

Đặc biệt, trong một thời gian dài, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa xuất hiện tình trạng nhóm “xã hội đen” thâu tóm mỏ khoáng sản (vụ án Nguyễn Anh Tuấn, tức Tuấn “thần đèn”, đang được Bộ Công an điều tra) gây tác động đến thị trường cát.

Đặc biệt, thủ tục hành chính để một mỏ khoáng sản từ bước đưa vào quy hoạch, đến khảo sát, đánh giá, cấp phép và khai thác mất thời gian quá dài. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa báo cáo (hồi tháng 5), thời gian từ khi lập quy hoạch đến khi mỏ có thể đưa vào khai thác mất khoảng 1.365 ngày (khoảng hơn 4 năm).

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, đến ngày 1/8, trên địa bàn có 295 mỏ vật liệu xây dựng thông thường do UBND tỉnh cấp phép còn hạn, gồm 214 mỏ đá, 52 mỏ đất và 29 mỏ cát.

Tổng trữ lượng các mỏ đá khoảng 187 triệu m3, công suất khai thác 12 triệu m3/năm, trữ lượng còn lại 153 triệu m3; trong đó 187 mỏ đang hoạt động, 12 mỏ chưa khai thác do chưa thuê đất và 15 mỏ tạm dừng vì vi phạm hoặc hết trữ lượng.

Các mỏ đất có tổng trữ lượng 58,62 triệu m3, công suất 5,87 triệu m3/năm, song chỉ có 10 mỏ đang hoạt động với khoảng 8,3 triệu m3 trữ lượng còn lại; 12 mỏ liên quan đến các đối tượng bị khởi tố; 20 mỏ cơ bản hết trữ lượng hoặc bị dừng khai thác; 7 mỏ vướng thủ tục thuê đất và đường vận chuyển; 3 mỏ khai thác làm phụ gia xi măng.

Riêng mỏ cát, tổng trữ lượng được phép khai thác là 10,4 triệu m3 nhưng hiện chỉ có 3 mỏ hoạt động với tổng công suất 95.000 m3/năm; 19 mỏ liên quan đến các vụ án đang được điều tra; 4 mỏ cơ bản hết trữ lượng; 3 mỏ chưa khai thác do vướng thủ tục.

Căn cứ theo trữ lượng được cấp của các mỏ khoáng sản trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, dự tính năm 2025 tỉnh này thiếu 3,09 triệu khối cát; 3,19 triệu khối đá; 13,17 triệu khối đất san lấp. Giai đoạn 2026 - 2030 thiếu 16,18 triệu khối cát; 22,47 triệu khối đá; 128,54 triệu khối đất san lấp.

Một trong những giải pháp được đưa ra là hoàn thiện công tác đăng ký, đăng kiểm các phương tiện thủy hút cát.

Giải “bài toán” khan hiếm vật liệu xây dựng

Trước tình hình trên, ngày 29/7, ông Nguyễn Văn Thi - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, đã ký quyết định ban hành Kế hoạch khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quản lý, cấp phép hoạt động khoáng sản để giải quyết tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

UBND tỉnh Thanh Hóa yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Công an tỉnh, các ngành làm việc với chủ các mỏ khoáng sản (đất, đá, cát) đang hoạt động để nâng công suất khai thác, tăng nguồn cung vật liệu xây dựng trên địa bàn.

Đối với các đơn vị trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản nhưng chưa được cấp phép khai thác khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để được cấp phép khai thác, cho thuê đất và đưa mỏ vào hoạt động.

Riêng các mỏ liên quan đến các vụ án đang điều tra, ngay khi có kết luận điều tra, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Tỉnh Thanh Hóa cũng đề nghị công an phối hợp với các sở, ngành liên quan triển khai thực hiện có hiệu quả đối với các nội dung trong kế hoạch. Kiểm tra, xác minh, xử lý nghiêm các đối tượng xã hội núp bóng doanh nghiệp để thao túng thị trường khoáng sản và các chủ mỏ cố tình vi phạm nghĩa vụ thuế, vi phạm rất nghiêm trọng trong hoạt động khai thác khoáng sản, làm thất thu ngân sách Nhà nước.

Để tháo gỡ khó khăn cho các phương tiện thủy hút cát, tỉnh Thanh Hóa cũng đề nghị Chi cục Đăng kiểm số 12 hỗ trợ, hướng dẫn các chủ mỏ cát hoàn thiện thủ tục đăng ký, đăng kiểm sớm đưa các mỏ vào hoạt động...

Ngoài kế hoạch vừa ban hành, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã quyết định thành lập Tổ công tác giải quyết khó khăn, vướng mắc trong hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn.

Trước đó, tại kỳ họp HĐND tỉnh Thanh Hóa diễn ra vào giữa tháng 7/2025, ông Nguyễn Doãn Anh - Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, đã đề cập tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng đã làm ảnh hưởng đến nhiều dự án, công trình trên địa bàn.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, tài nguyên khoáng sản không khan hiếm, nhưng cách làm trong thời gian qua đã dẫn tới tình trạng khan hiếm. Do đó, phải nhanh chóng khắc phục, chấm dứt tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường.

Giải pháp trước mắt là tháo gỡ khó khăn về vật liệu xây dựng, đặc biệt là thủ tục cấp phép khai thác, nâng công suất mỏ, cấp phép phương tiện vận chuyển cát trên sông…

Tác giả: Nguyễn Thùy

Nguồn tin: giaoducthoidai.vn