Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội vừa họp phiên toàn thể lần thứ 8, cho ý kiến thẩm tra về báo cáo về tình hình thực hiện chế độ, chính sách BHXH, quản lý và sử dụng Quỹ BHXH năm 2017; chi phí quản lý BHXH, bảo hiểm thất nghiệp giai đoạn 2016-2018, việc ngân sách Nhà nước chuyển kinh phí vào Quỹ BHXH và đề xuất chi phí quản lý BHXH, BHTN giai đoạn 2019-2021.
Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, tính đến hết ngày 31-12-2017, tổng số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là 13.591.492 người, tăng 5,76% so với năm 2016, đạt kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, mới chỉ bao phủ được 25,8% lực lượng lao động, tỷ lệ tăng thấp hơn so với năm 2016.
Số đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tăng 11,59% so với năm 2016 nhưng cũng mới chỉ đạt 78% kế hoạch. Số người tham gia BHTN tăng 6,46% so với năm 2016, thấp hơn tốc độ tăng của năm 2016. Việc thu chi các chế độ BHXH, BHTN được thực hiện đúng pháp luật, bảo đảm cân đối quỹ; chi phí quản lý BHXH, BHTN, tổ chức bộ máy tuân thủ định mức chi tiêu theo quy định của pháp luật; đầu tư quỹ BHXH bảo đảm an toàn, đúng pháp luật, bình quân sinh lời 6,9% và được sử dụng đúng quy định.
Theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, hiện có khoảng 230.000 doanh nghiệp (DN) đóng BHXH cho người lao động. Tuy nhiên, theo cơ quan thuế, cả nước hiện có tới 600.000 DN đang hoạt động. Như vậy, từ hai con số này cho thấy, vẫn còn trên 300.000 DN chưa tham gia BHXH bắt buộc và Bộ LĐ-TB&XH tính toán có khoảng 3 triệu người chưa tham gia BHXH bắt buộc.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, theo Đề án cải cách BHXH chuẩn bị trình Hội nghị Trung ương 7 được thiết kế theo ba tầng. Tầng thứ nhất là Nhà nước đóng cho các đối tượng chính sách để họ hưởng lương hưu. Tầng thứ hai là BHXH bắt buộc, giống như quy định hiện hành. Tầng thứ 3 là bảo hiểm bổ sung, thực chất là bảo hiểm tự nguyện theo nguyên tắc thị trường và tạo điều kiện cho người lao động, người sử dụng lao động đóng thêm bảo hiểm và hưởng lương hưu cao hơn, hỗ trợ quỹ lớn hơn.
Bên cạnh đó, sẽ xem xét điều chỉnh thời gian đóng bảo hiểm. Hiện nay, Luật BHXH đang quy định người lao động có thời gian đóng BHXH 20 năm sẽ được hưởng lương hưu. Tuy nhiên, trên thực tế, có những người đã tham gia 10 hoặc 15 năm rồi nhưng không có khả năng tiếp tục tham gia đóng BHXH và sẽ không được hưởng chế độ lương hưu - là rất thiệt thòi.
Do đó, trong lần cải cách chính sách BHXH lần này, Bộ LĐ-TB&XH đang tính toán theo lộ trình, trước mắt có thể giảm thời gian đóng BHXH xuống 15 năm đủ điều kiện hưởng lương hưu; sau khi áp dụng, sẽ tiếp tục tính toán phương án có thể giảm xuống mốc 10 năm đóng BHXH. Nguyên tắc đóng - hưởng vẫn được duy trì (đóng ít hưởng ít, đóng ngắn hưởng ngắn)…
Về tuổi nghỉ hưu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, đề án trình Trung ương đặt ra lộ trình nâng tuổi nghỉ hưu của người lao động có tiếp thu kinh nghiệm quốc tế để lộ trình thực hiện không gây sốc đối với người lao động.
Cụ thể, đề án trình hai phương án. Phương án một là nâng tuổi nghỉ hưu của lao động nữ lên 60 tuổi và nam lên 62 tuổi, theo lộ trình mỗi năm chỉ nâng thêm 3 tháng. Phương án hai là nữ nghỉ hưu ở tuổi 60, nhưng độ tuổi nghỉ hưu của nam được nâng lên 65, lộ trình mỗi năm chỉ điều chỉnh nâng thêm 4 tháng.
Theo đánh giá của các thành viên Ủy ban Về các vấn đề xã hội và các đại biểu tham dự phiên họp, còn nhiều tồn tại, hạn chế trong việc triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHTN. Việc thúc đẩy mở rộng diện bao phủ còn chậm và chưa có giải pháp đột phá để thu hút các đối tượng tham gia, góp phần mở rộng nhanh diện bao phủ BHXH như mục tiêu.
Đặc biệt, việc phát triển BHXH tự nguyện đối với người lao động trong khu vực nông nghiệp, nông thôn và phi chính thức chưa được quan tâm đúng mức. Tình trạng chậm đóng hoặc trốn đóng BHXH vẫn còn phổ biến, xảy ra ở hầu hết các địa phương. Trong khi đó, việc khởi kiện các doanh nghiệp trốn đóng, nợ BHXH không có chuyển biến…
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh kiến nghị Quốc hội tăng cường giám sát việc thực hiện Luật BHXH, đặc biệt là đối với công tác phát triển đối tượng, việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành các Bộ luật Lao động, Luật Việc làm, Luật An toàn, vệ sinh lao động… và công tác chỉ đạo, điều hành ở các địa phương.
Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, cơ quan có liên quan nghiêm túc thực hiện đầy đủ các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước về tình hình quản lý, sử dụng quỹ BHXH và xử lý thu hồi nợ quá hạn đối với các khoản cho vay đầu tư từ kết dư quỹ. Ban hành quy định về xử lý tiền nợ BHXH, BHTN, BHYT tồn đọng kéo dài không còn khả năng trả nợ của các DN đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn để kịp thời giải quyết chế độ cho người lao động. Đồng thời, nghiên cứu phương án xử lý, điều chỉnh mức tiền lương hưu cho nhóm lao động nữ chịu tác động giảm tỷ lệ hưởng lương hưu do thay đổi công thức tính lương hưu từ ngày 1-1-2018.
Tác giả: Phương Thảo - Nguyễn Lực
Nguồn tin: Báo Pháp luật & Xã hội
