Bắt cá úc không chỉ là thú vui nơi thôn dã lúc nông nhàn mà còn giúp tăng thêm nguồn thức ăn hằng ngày. Từ lâu, con cá úc đã trở thành sản vật của cư dân sống hai bên bờ sông. Cá úc có thể chế biến thành nhiều món, món nào cũng tuyệt, cũng ngon. Giữa mùa mưa lụt, có một nồi canh cá úc với trái khóm, quả khế, giá đỗ, một ít rau thơm sẵn có trong vườn cùng nồi cơm trắng thì thật không gì sánh bằng. Lũ trẻ con chúng tôi chỉ chờ má bưng mâm cơm bày ra chõng là sà vào ăn, nghe vị cá úc mặn mòi, thơm béo quyện với vị tiêu cay nồng thấm dần nơi đầu lưỡi.
Dân dã hơn là món cá úc nướng. Chọn những con cá úc to mập nhất, sau khi làm sạch nhớt, ruột để ráo nước. Cho muối và sả đã giã dập vào nồi đất. Xếp cá lên trên, đậy kín nắp. Quạt bếp than thật hồng, đặt nồi cá lên nướng. Chẳng mấy chốc mùi thơm nhẹ đã lan ra khắp bếp. Khi ăn, kẹp một ít xà lách, vài cộng rau thơm, thêm một miếng thịt cá nướng, nhẹ nhàng quấn từng cuộn bánh, chấm cùng nước mắm pha tí gừng. Cái vị ngọt nguyên chất của cá, pha chút cay nồng của sả ớt khiến những ai lần đầu thưởng thức cũng khó quên.
Nguyên liệu chính để chế biến món cá úc kho dưa.
Đĩa cá úc kho dưa thơm lừng trong ngày mưa.
Đặc biệt, người dân quê tôi có thêm món đặc sản cá úc kho dưa. Cá úc đem về, thoạt tiên sẽ được cho vào rổ, lấy một ít lá sả hái ở vườn rau sau nhà, kèm thêm một ít muối sống và xoa nhẹ cho cá sạch hết nhớt. Sau đó làm sạch mang, cắt bỏ râu. Ướp cá chừng mười lăm phút với các loại gia vị: muối, nước mắm, mì chính, hành, tỏi, đặc biệt không thể thiếu nghệ. Cho cá vào nồi nấu nhỏ lửa cho thấm trước rồi bỏ dưa gang muối đã cắt lát mỏng, có thể thêm một lớp thịt lợn ba chỉ. Đun cho mẻ cá sôi bùng rồi hạ lửa thật nhỏ, khi gia vị thấm đổ thêm ít nước, xốc nhẹ mẻ cá đôi ba lần, khi nước sền sệt, cả dưa và cá đã thấm gia vị là được.
Cá úc kho dưa nấu càng kỹ vị càng ngon, thịt cá không tanh, mềm mà không nát, cái béo từ thịt mỡ ngấm vào làm miếng dưa, miếng cá kho càng thêm thơm bùi, béo ngậy.
Bữa cơm dân dã cùng món ngon từ con cá úc tuy không cầu kỳ, nhưng mang đầy hương vị quê nhà. Kể từ ngày xa quê, tôi không còn được thưởng thức nhiều món từ cá úc. Nhưng cứ mỗi độ mùa mưa về, lòng mình lại da diết nhớ mùi hăng hắc, chân chất quen thuộc từ đĩa cá kho dưa, rồi cả mùi thơm quyến rũ của bát canh chua cá úc, của mẻ cá nướng …
Mùa mưa chỉ cần đi câu, cất rớ, thả lưới,…là bắt được cá úc.
Cá úc kho mềm trên lửa liu riu.
Cho dưa gang muối vào để thấm với cá.
Tác giả bài viết: Thanh Ly
