Những lần mở rộng trong lịch sử
Trong suốt hành trình dài của lịch sử dân tộc, TP. Thanh Hóa hiện tại và đô thị tỉnh lỵ Thanh Hóa, Hạc Thành trong quá khứ luôn chiếm vị trí địa văn hóa, chính trị và kinh tế quan trọng của một khu vực rộng lớn.
 |
TS. Nguyễn Xuân Phi |
Mùa xuân năm 1804, vua Gia Long chỉ dụ dời trấn thành Thanh Hoa (tên gọi cũ của Thanh Hóa) từ làng Dương Xá (xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hóa, nay là xã Thiệu Dương thuộc TP. Thanh Hóa) về làng Thọ Hạc (huyện Đông Sơn), gọi là Hạc Thành. Trấn thành Thanh Hoa được xây dựng theo hình lục lăng, có chu vi 630 trượng (gần 2,6 km), cao 1 trượng (4 m), có hào bao quanh mặt ngoài với 4 cửa gồm cửa Tiền phía Nam, cửa Hậu phía Bắc, cửa Tả phía Đông Nam và cửa Hữu phía Tây Nam.
Kể từ mùa xuân ấy, hơn 212 năm qua, đô thị tỉnh lỵ Thanh Hóa được hình thành và từng bước mở rộng qua các thời kỳ. Năm 1841, vua Thiệu Trị đổi tên trấn Thanh Hoa thành Thanh Hóa. Đến tháng 7/1889, vua Thành Thái ký đạo dụ thành lập thị xã Thanh Hóa bao gồm 7 làng là Đức Thọ Vạn, Cẩm Bào Nội, Cốc Hạ, Phủ Cốc (thuộc tổng Bố Đức, huyện Đông Sơn), Thọ Hạc, Đông Phố, Nam Phố (thuộc tổng Thọ Hạc, huyện Đông Sơn).
Cuối tháng 5/1929, người Pháp quyết định thành lập TP. Thanh Hóa là thành phố cấp 3. Giai đoạn sau Cách mạng tháng Tám thành công (năm 1945), chuyển thành thị xã Thanh Hóa.
Trong suốt hành trình mở rộng, lần lượt các năm 1991 và 1993, thị xã Thanh Hóa được xếp vào đô thị loại 4 và loại 3...
Tháng 2/2012, TP. Thanh Hóa được mở rộng thêm 19 xã, thị trấn. Cũng trong thời gian này, thị trấn Tào Xuyên được chuyển thành phường Tào Xuyên, thị trấn Nhồi chuyển thành phường An Hoạch.
Gần đây nhất, tháng 8/2013, theo Nghị quyết số 99/NQ-CP của Chính phủ, tỉnh Thanh Hóa thành lập các phường Đông Cương, Đông Hương, Đông Hải, Quảng Hưng, Quảng Thành, Quảng Thắng thuộc TP. Thanh Hóa trên cơ sở nguyên trạng 6 xã. Sau khi mở rộng, đến nay, TP. Thanh Hóa có diện tích tự nhiên 146,77 km2 với 20 phường và 17 xã, dân số 393.294 người, trở thành một trong những đô thị lớn nhất của khu vực phía Bắc về dân số.
Đặc biệt, theo Quyết định số 445/QĐ-TTg ngày 7/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ, TP. Thanh Hóa được xác định là một trong 12 đô thị trung tâm vùng của cả nước. Như vậy, Thanh Hóa được xây dựng để trở thành trung tâm kinh tế vùng, trở thành một tỉnh kiểu mẫu, trong đó, vai trò và sự đóng góp của TP. Thanh Hóa được xác định như một “đầu tàu” thúc đẩy. Đây còn là một trong những trung tâm khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể thao, thương mại - du lịch của vùng, đồng thời là đầu mối giao thông quan trọng nội vùng, là địa bàn trọng điểm chiến lược về quốc phòng, an ninh của vùng cũng như của cả nước.
Xứng tầm đô thị trung tâm vùng
Việc mở rộng TP. Thanh Hóa trong bối cảnh hiện tại là một nhu cầu tất yếu, trên cơ sở luận chứng và luận cứ khoa học, trong đó có những yếu tố khách quan như xu thế toàn cầu hóa đang phát triển như vũ bão, điều này sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội thông qua quá trình mở rộng thị trường, cắt giảm thuế quan, thương mại quốc tế… sẽ gia tăng đầu tư của các nước. Trên cơ sở này, mỗi địa phương cần chủ động và tích cực hội nhập. Đây là con đường tốt nhất để tranh thủ cơ hội và vượt qua thách thức của quá trình toàn cầu hóa. Nếu không tranh thủ thời cơ này, thì TP. Thanh Hóa sẽ phải đối mặt với những hậu quả không dễ khắc phục trong tương lai.
 |
Một góc TP. Thanh Hóa hôm nay. |
Bên cạnh đó, với lợi thế về vị trí địa chính trị của tỉnh Thanh Hóa cũng cần phải có một thủ phủ xứng tầm, bởi Thanh Hóa không chỉ là một tỉnh lớn, đông dân, mà nơi đây cũng là “yết hầu” trong việc trung chuyển, giao thoa các tuyến giao thông của cả nước. Trên địa bàn Thanh Hóa có các trục giao thông lớn, đó là Quốc lộ 1A (98,8 km chạy qua Thanh Hóa); tuyến đường Hồ Chí Minh (130 km qua địa phận Thanh Hóa); Quốc lộ 45 (136 km qua Thanh Hóa); Quốc lộ 47 (61 km qua Thanh Hóa); Quốc lộ 217 (191 km qua Thanh Hóa) kết nối với nước bạn Lào qua cửa khẩu Na Mèo; trục đường ven biển (92,6 km qua Thanh Hóa) đang xây dựng; hệ thống giao thông đường thủy rộng khắp với 102 km đường bờ biển và 30 tuyến sông, kênh…
Ngoài giao thông bộ, Thanh Hóa còn có Cảng nước sâu Nghi Sơn có khả năng đón tàu quốc tế với tải trọng hơn 60.000 tấn; sân bay quốc tế Thọ Xuân; trục đường sắt Bắc - Nam.
Hiện trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã có Khu kinh tế Nghi Sơn với những dự án trọng điểm quốc gia và các khu công nghiệp Bỉm Sơn, Lam Sơn - Sao Vàng…
Về góc độ văn hóa, TP. Thanh Hóa là nơi lưu giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của tỉnh Thanh Hóa - vùng đất “địa linh, nhân kiệt”. Được kế thừa từ nền văn minh Núi Đọ vào thời kỳ đồ đá cũ, văn hóa Đông Sơn được xác định tồn tại khoảng từ thế kỷ VII trước Công nguyên đến thế kỷ I-II sau Công nguyên, đồng thời cũng là cái nôi của nghề gốm, với gốm Tam Thọ được hình thành từ thế kỷ thứ I.
Những thành tựu bước đầu
Ý thức được trách nhiệm, nhất là sau khi mở rộng, sáp nhập một số xã lân cận (nhiều khu vực thuộc vùng “lõm” về kinh tế) về TP. Thanh Hóa, Đảng bộ và chính quyền TP. Thanh Hóa đã có nhiều biện pháp thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Ngay sau Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP. Thanh Hóa lần thứ XX, nhiệm kỳ 2015 - 2020, Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố đã xây dựng và ban hành Quy chế làm việc; Chương trình công tác; Chương trình kiểm tra và giám sát toàn khóa; phân công chuyên đề cho từng thành viên trong Ban Chấp hành…
Nhìn lại nửa nhiệm kỳ đã qua, cấp ủy và chính quyền Thành phố đã tập trung chỉ đạo, giải quyết có hiệu quả nhiều nhiệm vụ lớn đặt ra. Trong đó, đã ban hành 1 nghị quyết chuyên đề, 4 chỉ thị, 21 chương trình hành động, 7 kế hoạch hành động; chỉ đạo xây dựng và ban hành 11 đề án; bảo vệ thành công đề tài khoa học “Nghiên cứu phát triển TP. Thanh Hóa hiện đại, bền vững, hướng tới đô thị xanh, thông minh”. Các chủ trương bám sát thực tiễn đặt ra, được cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân Thành phố đồng tình ủng hộ và triển khai thực hiện.
Đặc biệt là việc chỉ đạo quyết liệt chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng bám sát các chương trình trọng tâm đã đề ra. Trong đó, 4 chương trình cụ thể là: Phát triển dịch vụ, trọng tâm là du lịch; Phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị đồng bộ và mở rộng không gian Thành phố theo quy hoạch; Xây dựng đô thị văn minh, công dân thân thiện; Phát triển công nghiệp. Bên cạnh hai bước đột phá trong nhiệm kỳ là cải cách thủ tục hành chính và phát triển hạ tầng đô thị.
Trong giai đoạn 2016 - 2018, kinh tế TP. Thanh Hóa tiếp tục tăng trưởng khá, năng lực sản xuất và quy mô nền kinh tế ngày càng tăng. Giá trị sản xuất bình quân trong giai đoạn này ước tăng 15,4%, trong đó tăng trưởng cao nhất là các ngành dịch vụ (tăng 16,9%), tiếp đến là lĩnh vực công nghiệp - xây dựng (tăng 15,6%), còn lại lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản (tăng 3,3%)...
Trong giai đoạn này, thành công lớn nhất là việc chuyển biến tích cực của cơ cấu giá trị sản xuất, đó là việc tỷ trọng ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản giảm từ 5,7% (năm 2015) xuống còn 3,7% (năm 2018), giảm 2%; tương ứng ngành công nghiệp, xây dựng tăng từ 63,1% lên 64,2% , tăng 1,1%; các ngành dịch vụ tăng từ 31,2% lên 32,1%, tăng 0,9%... cùng với đó là cơ cấu trong nội bộ các ngành kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng khai thác tốt hơn tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng xã trên địa bàn Thành phố để nâng cao hiệu quả sản xuất và gắn với nhu cầu thị trường.
Phát huy kết quả bước đầu đạt được, trong thời gian tới, TP. Thanh Hóa tiếp tục tăng cường quản lý và phát triển đô thị, quản lý đất đai, tài nguyên, bảo vệ môi trường, triển khai điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng TP. Thanh Hóa đến năm 2025, định hướng đến năm 2035; xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị đồng bộ, hiện đại, kết nối với thị xã Sầm Sơn và huyện Đông Sơn; tập trung xây dựng khu đô thị mới, hình thành khu đô thị kiểu mẫu, tạo diện mạo văn minh, hiện đại cho Thành phố.
Đẩy mạnh phát triển những ngành dịch vụ có lợi thế, ưu tiên phát triển các loại hình dịch vụ chất lượng cao, thúc đẩy phát triển du lịch; thu hút đầu tư các loại hình dịch vụ đi đôi với nâng cao chất lượng sản phẩm, phấn đấu đến năm 2020, Thành phố trở thành trung tâm dịch vụ, thương mại, du lịch khu vực Nam Bắc bộ và Bắc Trung bộ. Phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi mô hình tăng trưởng công nghiệp; phát triển ngành công nghiệp có hàm lượng kỹ thuật cao, chế biến, sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng; xây dựng các khu công nghiệp để thu hút đầu tư phát triển công nghiệp tiêu dùng, hàng xuất khẩu…
Bên cạnh đó, Thành phố cũng phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa chất lượng cao, cánh đồng mẫu lớn, tăng cường sản phẩm xuất khẩu, kết hợp xây dựng nông thôn mới với từng bước đô thị hóa các xã ngoại thành.
Đối với việc phát triển doanh nghiệp, Thành phố đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có năng lực trình độ và phẩm chất, uy tín cao. Góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả sức cạnh tranh, phát triển nhanh, bền vững kinh tế - xã hội Thành phố với phương châm “Doanh nghiệp vì Thành phố, Thành phố vì doanh nghiệp”...
Việc mở rộng quy mô Thành phố đã có những bước đi vững chắc với quyết tâm của Đảng bộ và nhân dân trong việc xây dựng TP. Thanh Hóa ngày càng hiện đại, văn minh, trở thành đơn vị Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới vào năm 2020, để xứng tầm với vị trí trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của tỉnh và khu vực.
TS. Nguyễn Xuân Phi (Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy TP. Thanh Hóa)
Nguồn tin: Báo Đầu tư
