Dưới những dòng sông, con rạch ở miền Tây Nam bộ có nhiều loại cá chạch: Cá chạch đất màu nâu đen, đuôi có những chấm đỏ nhạt, dân gian còn gọi là cá chạch sông; ngoài ra có cá chạch lửa và cá chạch lấu.
Cá chạch lấu có màu sắc sặc sỡ hơn cá chạch đất, nhưng cũng không có quá nhiều vằn vện và sắc đỏ như cá chạch lửa. Cá chạch lấu cũng lớn hơn cá chạch đất, trong dân gian gian có người đã bắt được cá chạch lấu dài gần thước tây. Tuy vậy, số này nay trở nên rất hiếm trong tự nhiên. Cá chạch lấu thường sinh sống ở môi trường nước ngọt và lợ nhạt. Chúng có hàng gai nhọn trên lưng, miệng nhọn. Thức ăn chủ yếu của cá là thức ăn tươi sống như cá, giáp xác, côn trùng sống đáy sông, rạch, ao đìa.
Cá chạch lấu (ảnh Hồng Khuyên).
Trong dân gian, người ta thường bắt được cá chạch lấu từ việc đặt vó, giăng lưới, đặt lọp, … Theo kinh nghiệm của người miền quê thì thịt cá chạch lấu thơm ngon và có giá trị dinh dưỡng cao nên rất được ưa chuộng. Người ta có thể đem chạch lấu làm sạch, kho với nghệ, hoặc đậu đen, vừa là món ăn, vừa nên thuốc. Cá chạch lấu nấu canh chua ngon không thua bất kỳ loại cá nào khi chế biến món ăn này. Ở vùng Đồng Tháp, Kiên Giang, … người ta còn đem cá chạch lấu nướng bẹ chuối hột.
Có hai cách để thực hiện nhưng không khác nhau là mấy. Nếu muốn ăn món nướng mọi thì cá chạch lấu để nguyên con, không cần làm sạch nhớt, ngược lại thì vuột cá trong tro bếp cho sạch, rửa lại bằng nước lã, để ráo, sau đó đâm muối ớt ướp cho cá thấm rồi mới nướng.
Cá chạch nướng bẹ chuối (ảnh sưu tầm; Nguồn: Internet)
Bẹ chuối xiêm, nhất là bẹ chuối hột càng tốt cắt ngoài vườn đem về, ốp cá chạch vào bên trong hoặc để trên bẹ chuối cũng được. Bếp than hồng chuẩn bị sẵn, để bẹ chuối có sẵn cá chạch lên trên. Sức nóng sẽ làm cho nước bẹ chuối chảy ra và thấm dần vào mình cá. Đến khi bẹ chuối cháy sém cũng là lúc chạch khô và chín vàng rất thơm ngon.
Cá chạch lấu nướng bẹ chuối thường ăn kèm với rau rừng, chấm nước mắm me hoặc muối ớt vắt chanh, …
Dân gian truyền tai nhau rằng, chính chất nước từ bẹ chuối hột kết hợp với cá chạch sẽ tạo nên giá trị dinh dưỡng lại có tác dụng tăng cường sinh lực cho các “đấng mày râu”. Sự thật không biết khoa học chứng minh thế nào, nhưng dân gian vẫn ưa thích và món cá chạch lấu nướng bẹ chuối là mồi ngon được dùng đãi đằng bè bạn hay khách phương xa mỗi khi có dịp tao ngộ.
Tác giả bài viết: Hồng Khuyên
