Từ Bắc đến Nam nơi nào có cá cơm thì nơi đó sẽ không xa lạ gì với loại nước chấm có tên là mắm nêm. Cá cơm tại Ninh Thuận sống trong môi trường nước biển có độ mặn nhất cả nước, kết hợp với muối Ninh Chữ có độ mặn rất phù hợp để muối mắm. Có thể chính vì vậy mắm nêm Ninh Thuận cũng có sự khác biệt với các loại mắm nêm của các tỉnh thành khác ven biển Việt Nam.
Người muối mắm nêm có nghề thường chọn loại cá cơm mới được đánh bắt lên, trộn chung với muối Ninh Chữ, ủi trong thạp sành (vại bằng sành) của vùng đất Bình Định và đặc biệt tùy vào bàn tay người muối sẽ cho ra loại mắm nêm thơm ngon đặc trưng.
Người sành ăn thật sự sẽ không thích mắm nêm được chế biến với nhiều gia vị hay pha loãng. Người làm mắm nêm có nghề thường dùng mắm nêm nguyên chất vẫn còn nguyên con “cái”. Kết hợp với tỏi, ớt Phan Rang, thơm để hòa thành loại nước chấm chuyên dùng ăn với bún.
Bún mắm nêm Phan Rang thường gồm các nguyên liệu như: chả cá Phan Rang, cà pháo và các loại rau thơm ăn sống trồng tại vùng đất nắng và gió, ăn kèm bún tươi Hiệp Hòa. Dù lá rau không to như các vùng khác nhưng mùi thơm thì các loại rau ở vùng khác khó sánh kịp.
Sau khi thưởng thức tô bún mắm nêm, thực khách thưởng thức thêm ly chè đậu xanh vào những ngày oi bức. Mùa mưa, ngồi thưởng thức tô bún mắm nêm trên các hàng quán ven đường TP Phan Rang, du khách sẽ có những cảm giác đặc biệt, để rồi khi trở về nhà sẽ không thể quên được vùng đất của nắng và gió.
Du khách có dịp đến TP Phan Rang, tắm biển Ninh Chữ ngoài những đặc sản như hải sản, dê, bò, cừu và các món ăn đã nổi tiếng thì hãy một lần thưởng thức bún mắm nêm dân dã Phan Rang để rồi kể lại với những người đến sau.
Tác giả bài viết: Trường Khoa
