Báo cáo dài 8 trang của Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên và nhi đồng gửi đại biểu Quốc hội cuối tuần qua đã nêu chi tiết nhiều tồn tại trong việc thực hiện Nghị quyết 29 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 29) và một số vấn đề giáo dục cử tri quan tâm.
Chưa thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào các trường sư phạm
Theo Thường trực Ủy ban Văn hóa, nhà giáo và cản bộ quản lý là yếu tố quyết định thành công của sự nghiệp đổi mới giáo dục. Chính phủ đã ban hành đề án về việc này, nhưng chưa có các giải pháp mạnh để phát triển đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới. Việc quy hoạch mạng lưới trường sư phạm, đầu tư cho các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng giáo viên chưa được triển khai quyết liệt; chưa có chính sách hữu hiệu thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào trường sư phạm.
Việc thu hút, khuyến khích chuyên gia nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về nước tham gia nghiên cứu, giảng dạy; việc cử chuyên gia, nhà giáo của Việt Nam ra nước ngoài học tập, nghiên cứu khoa học còn hạn chế. Chính sách về lương, phụ cấp đặc thù nghề nghiệp còn chậm được sửa đổi.
Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu xác định phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý là giải pháp đột phá, có chính sách ưu tiên để phát triển. Hệ thống trường sư phạm và cơ sở đào tạo giáo viên phải được sắp xếp theo hướng khắc phục tình trạng phân tán, tập trung vào một số cơ sở mạnh, chú trọng đầu tư xây dựng một số trường sư phạm trọng điểm, làm đầu tàu cho hệ thống trường sư phạm.
Cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân chưa hợp lý
Thường trực Ủy ban Văn hóa nhận thấy cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân của Việt Nam thời gian qua thiếu thống nhất trong quản lý; chưa có sự liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo, ảnh hưởng không nhỏ tới việc phân luồng học sinh. Việc tổ chức nghiên cứu, triển khai xây dựng và ban hành văn bản, đề án về tái cơ cấu, hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân còn chậm.
Theo Thường trực Ủy ban Văn hóa, việc ổn định và hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân phải được coi là căn cứ, tiền đề để thực hiện các giải pháp đổi mới khác. Tuy vậy, đến ngày 18/10/2016, Thủ tướng mới ban hành quyết định phê duyệt Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, Khung trình độ quốc gia Việt Nam trong khi nhiều giải pháp đổi mới cụ thể về nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học, đổi mới thi, tuyển sinh… đã được triển khai trên thực tiễn.
Thường trực Ủy ban Văn hóa cho rằng, việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo không thể thành công nếu không giải quyết được vấn đề phân luồng và liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, loại hình đào tạo. Vì vậy, Chính phủ cần đặc biệt quan tâm trong chỉ đạo thực hiện mục tiêu liên thông, phân hóa, phân luồng một cách căn bản như yêu cầu của Nghị quyết 29, đẩy mạnh công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung học.
Ủng hộ thi trắc nghiệm, ngân hàng câu hỏi cần được chuẩn bị tốt
Về việc tổ chức kỳ thi THPT quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2017, Thường trực Ủy ban Văn hóa ủng hộ hình thức thi trắc nghiệm khách quan đối với hầu hết bài thi nhằm nâng cao chất lượng, bảo đảm tính khách quan và độ tin cậy của kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Tuy vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện tốt công tác đề thi, nhất là ngân hàng câu hỏi thi phục vụ các bài thi trắc nghiệm khách quan, một mặt bảo đảm tính nghiêm túc, khách quan và phù hợp với chuẩn chương trình giáo dục. Mặt khác, nội dung phải có tính khoa học, kích thích được tư duy sáng tạo của thí sinh, có sự phân hóa trình độ phục vụ cho hai mục tiêu xét tốt nghiệp THPT và làm căn cứ tin cậy cho việc tuyển sinh đại học, cao đẳng.
Mô hình trường học mới (VNEN) nóng vội
Chưa thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào các trường sư phạm
Theo Thường trực Ủy ban Văn hóa, nhà giáo và cản bộ quản lý là yếu tố quyết định thành công của sự nghiệp đổi mới giáo dục. Chính phủ đã ban hành đề án về việc này, nhưng chưa có các giải pháp mạnh để phát triển đội ngũ nhà giáo đáp ứng yêu cầu đổi mới. Việc quy hoạch mạng lưới trường sư phạm, đầu tư cho các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng giáo viên chưa được triển khai quyết liệt; chưa có chính sách hữu hiệu thu hút học sinh, sinh viên giỏi vào trường sư phạm.
Việc thu hút, khuyến khích chuyên gia nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về nước tham gia nghiên cứu, giảng dạy; việc cử chuyên gia, nhà giáo của Việt Nam ra nước ngoài học tập, nghiên cứu khoa học còn hạn chế. Chính sách về lương, phụ cấp đặc thù nghề nghiệp còn chậm được sửa đổi.
Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu xác định phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý là giải pháp đột phá, có chính sách ưu tiên để phát triển. Hệ thống trường sư phạm và cơ sở đào tạo giáo viên phải được sắp xếp theo hướng khắc phục tình trạng phân tán, tập trung vào một số cơ sở mạnh, chú trọng đầu tư xây dựng một số trường sư phạm trọng điểm, làm đầu tàu cho hệ thống trường sư phạm.
Cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân chưa hợp lý
Thường trực Ủy ban Văn hóa nhận thấy cấu trúc hệ thống giáo dục quốc dân của Việt Nam thời gian qua thiếu thống nhất trong quản lý; chưa có sự liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo, ảnh hưởng không nhỏ tới việc phân luồng học sinh. Việc tổ chức nghiên cứu, triển khai xây dựng và ban hành văn bản, đề án về tái cơ cấu, hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân còn chậm.
Theo Thường trực Ủy ban Văn hóa, việc ổn định và hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân phải được coi là căn cứ, tiền đề để thực hiện các giải pháp đổi mới khác. Tuy vậy, đến ngày 18/10/2016, Thủ tướng mới ban hành quyết định phê duyệt Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, Khung trình độ quốc gia Việt Nam trong khi nhiều giải pháp đổi mới cụ thể về nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học, đổi mới thi, tuyển sinh… đã được triển khai trên thực tiễn.
Thường trực Ủy ban Văn hóa cho rằng, việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo không thể thành công nếu không giải quyết được vấn đề phân luồng và liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, loại hình đào tạo. Vì vậy, Chính phủ cần đặc biệt quan tâm trong chỉ đạo thực hiện mục tiêu liên thông, phân hóa, phân luồng một cách căn bản như yêu cầu của Nghị quyết 29, đẩy mạnh công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung học.
Ủng hộ thi trắc nghiệm, ngân hàng câu hỏi cần được chuẩn bị tốt
Về việc tổ chức kỳ thi THPT quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2017, Thường trực Ủy ban Văn hóa ủng hộ hình thức thi trắc nghiệm khách quan đối với hầu hết bài thi nhằm nâng cao chất lượng, bảo đảm tính khách quan và độ tin cậy của kỳ thi tốt nghiệp THPT.
Tuy vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện tốt công tác đề thi, nhất là ngân hàng câu hỏi thi phục vụ các bài thi trắc nghiệm khách quan, một mặt bảo đảm tính nghiêm túc, khách quan và phù hợp với chuẩn chương trình giáo dục. Mặt khác, nội dung phải có tính khoa học, kích thích được tư duy sáng tạo của thí sinh, có sự phân hóa trình độ phục vụ cho hai mục tiêu xét tốt nghiệp THPT và làm căn cứ tin cậy cho việc tuyển sinh đại học, cao đẳng.
Mô hình trường học mới (VNEN) nóng vội
Tiết học theo mô hình trường học mới. Ảnh: H.T.
Thường trực Ủy ban Văn hóa đánh giá mô hình trường học mới (VNEN) coi trọng yêu cầu tự học, tự quản của học sinh, thể hiện tư duy mới về phương pháp dạy học, phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực của học sinh. Tuy vậy, việc triển khai mô hình trong thời gian qua còn "chủ quan, nóng vội", chưa bám sát điều kiện thực tiễn của địa phương và cơ sở giáo dục, do vậy hiệu quả còn hạn chế.
Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ chỉ đạo tổng kết, đánh giá đầy đủ và khách quan việc triển khai mô hình trường học mới, kết quả đầu ra của dự án; phân tích, đánh giá ưu nhược điểm, từ đó chắt lọc những nhân tố tích cực của mô hình.
Đề án ngoại ngữ cần có đánh giá tổng quát
"Việc đưa nhiều ngoại ngữ vào giảng dạy trong nhà trường là xu thế tất yếu khách quan, tuy vậy việc mở rộng đại trà hoạt động dạy và học đối với bất kỳ một ngoại ngữ nào trong hệ thống giáo dục quốc dân cũng đòi hỏi phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về chương trình, tài liệu, đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất", báo cáo của Ủy ban Văn hóa nêu rõ.
Thường trực Ủy ban đề nghị trước hết cần tổng kết, đánh giá nghiêm túc thực trạng dạy và học ngoại ngữ thời gian qua; đánh giá hiệu quả đạt được theo từng phân đoạn, so sánh với các chỉ tiêu đặt ra, từ đó có những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Thứ hai, việc xác định ngoại ngữ nào được đưa vào giảng dạy, theo phương thức bắt buộc hay tự chọn và bắt đầu từ lớp mấy phải căn cứ trên nhu cầu thực tiễn cũng như khả năng đáp ứng về tài chính, chương trình, đội ngũ giáo viên, hệ thống học liệu.
Thứ ba, theo Thường trực Ủy ban, cần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên. Hiện nay, đội ngũ giáo viên ngoại ngữ ở phổ thông còn nhiều hạn chế, chưa bảo đảm cả về số lượng và năng lực. Nếu không cải thiện thì khó có thể thực hiện thành công đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Tác giả bài viết: Xuân Hoa
Nguồn tin: 
