Năm 2004, khi dự án hồ thủy điện Cửa Đạt được xây dựng tại huyện Thường Xuân (Thanh Hóa), nhiều hộ dân đã phải di dời để nhường đất cho dự án.
Các hộ này đã được bố trí nơi tái định cư, cấp kinh phí để xây dựng nhà cửa ở nơi ở mới. Song, một số hộ nhận kinh phí đền bù nhưng do quá ít nên không đủ để ổn định cuộc sống ở nơi mới. Do đó, các hộ đã trở về sinh sống trái phép trên vùng đất bán ngập lòng hồ. Do thiếu đất sản xuất, cuộc sống khó khăn, đa phần các hộ dân đều thuộc hộ nghèo.
 |
Các hộ dân sống tạm bợ mong có nơi ở ổn định |
Mỗi năm người dân chỉ trồng được một vụ lúa trên đất bán ngập lòng hồ thủy điện Cửa Đạt. Để kiếm thêm thu nhập, những hộ dân này đã chăn nuôi gia súc, thu hái lâm sản phụ trên đất rừng phòng hộ để sống qua ngày. Hiện có 53 hộ dân đang cư trú tại thôn Lửa, xã Yên Nhân và đây là khu vực thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân.
Ông Trạm Văn Tiên, thôn Lửa, xã Yên Nhân cho biết, gia đình được dự án lòng hồ thủy điện Cửa Đạt hỗ trợ 45 triệu đồng để di dân từ năm 2004 nhưng số tiền này không đủ để tìm nơi ở mới và gia đình ông buộc phải dắt díu nhau quay lại khu vực ven hồ thủy điện để sinh sống. Cuộc sống của gia đình rất khó khăn do mỗi năm chỉ trồng được 1 vụ lúa nên thu nhập chỉ đạt 5 triệu/năm. Không có điện lưới, trạm xá, trường học đều ở rất xa đã ảnh hưởng đến việc học tập của các em học sinh.
Bà Vi Thị Hoa nhớ lại thời điểm năm 2004, dự án thủy điện Cửa Đạt triển khai, cũng như các hộ dân khác, gia đình bà di dời đến nơi mới. Tuy nhiên, mức hỗ trợ không đủ để người dân có được nhiều sự lựa chọn và đủ thời gian để ổn định một cuộc sống mới.
Bà Hoa cho biết, khi mới thực hiện di dời nhượng đất, hộ gia đình bà cùng 14 hộ khác chuyển vào làng Khong, xã Yên Nhân để sinh sống. Nhưng cuộc sống mới gặp nhiều khó khăn vì bà con không có đất sản xuất, vị trí người dân dựng nhà để ở tập trung không thuộc quy hoạch dân cư... Thay vì tiếp tục đi tìm vị trí mới, gia đình bà cùng các hộ còn lại đã làm đơn đề nghị quay trở về nơi ở cũ với lý do “nhận khoán bảo vệ rừng” thuộc khu vực Băng Lươm, thôn Lửa và cam kết sẵn sàng tự nguyện di dời khi Nhà nước yêu cầu.
“Vì cư trú bất hợp pháp nên cư dân nơi đây không chỉ đối mặt với nguy cơ bị sạt lở, ngập lụt, mà việc không có điện, thiếu đất sản xuất khiến cho cuộc sống của người dân gặp rất nhiều khó khăn”, bà Hoa cho biết.
Sau nhiều năm sinh sống, từ 15 hộ dân ban đầu, đến nay tại vùng bán ngập nước lòng hồ thủy điện Cửa Đạt này đã tăng lên tới 53 hộ cư trú trái phép.
Theo ông Hà Thanh Hắng, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Nhân, sau khi thực hiện dự án di dân sống ven lòng hồ thủy điện Cửa Đạt có 53 hộ quay lại nơi cũ sinh sống. Các hộ dân này đã sống ở đây nhiều năm, cuộc sống khá khó khăn khi thu nhập chỉ đạt 5-10 triệu/người/năm.
 |
Các hộ dân đa phần đều có cuộc sống khó khăn |
Để giúp các hộ dân có chỗ ở ổn định, huyện đã lên kế hoạch thực hiện đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa (2021-2025) nhằm sắp xếp, tái định cư tập trung cho 53 hộ này tại khu Băng Lươm thuộc thôn Lửa, xã Yên Nhân. Đối với hộ ở nhà sàn, nhà không kiên cố hỗ trợ 50 triệu đồng/hộ, đối với nhà cấp 4, nhà mái bằng được hỗ trợ 75 triệu đồng/hộ...
Theo ông Trịnh Văn Trường, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thường Xuân, UBND huyện Thường Xuân đã quy hoạch 5ha đất tại tại khu Băng Lương, xã Yên Nhân để xây dựng khu tái định cư tập trung và cơ sở hạ tầng thiết yếu, như điện, nước, đường giao thông, nhà văn hóa, trường học… Dự kiến, cuối năm 2023 sẽ hoàn thành xây dựng và bố trí cho các hộ dân đến nơi ở mới.
Năm 2016, UBND huyện Thường Xuân đã đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa sắp xếp nơi ở mới cho các hộ dân. Sau khi xem xét UBND tỉnh thấy khu vực đất quy hoạch thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu (nay là Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân) nên không đồng ý cấp đất cho các hộ dân.
Đến ngày 16/6/2017, UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo UBND huyện Thường Xuân, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu tăng cường quản lý nhân khẩu, đất đai, không để tình trạng phát sinh tăng hộ mới, không để làm nhà cố định trái quy định.
Đồng thời, UBND tỉnh đã kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân trong việc buông lỏng quản lý nhân khẩu và đất đai, giao UBND huyện Thường Xuân, Ban Dân tộc tỉnh Thanh Hóa và đơn vị liên quan vận động các hộ quay về nơi ở cũ; phối hợp với cơ quan chức năng xây dựng phương án hỗ trợ ổn định cuộc sống cho các hộ.
Tác giả: Lương Diễn
Nguồn tin: doisongphapluat.nguoiduatin.vn
