Người tài, người nhà: Lãnh đạo tốt không nâng đỡ con cháu

► Người tài, người nhà: Điều tiếc nuối của vụ trưởng
► Người tài, người nhà: Mẹ bổ nhiệm con, chồng quy hoạch vợ sao tìm ra người tài?

Để giảm tệ nạn con ông cháu cha, cần đề xuất quy định thi tuyển công chức, viên chức.

Vị trí tuyển người

Để tránh thiên vị trong các cuộc thi tuyển, điều đầu tiên là cần có sự minh bạch. Các vị trí cần tuyển cần phải được thông báo rộng rãi trên các phương tiện truyền thông.

Cách tốt nhất là lập một trang báo điện tử và báo giấy, trong đó có tất cả các vị trí cần tuyển toàn quốc. Các tờ báo giấy thì sẽ được gửi về các cơ sở hành chính của địa phương để giúp cho những người không có điều kiện truy cập internet có được thông tin.

Các địa phương nào cần tuyển người thì phải thông báo rộng rãi trên địa phương của họ ngoài việc đăng tuyển trên báo chính thức. Hình thức thông báo của các địa phương có thể sử dụng các phương tiện đài báo, internet, bảng thông báo để ở nơi công cộng dễ nhìn đối với người dân.

Thi tuyển cán bộ, công chức ở Bộ Nội vụ. Ảnh: Lê Anh Dũng

Bảo vệ quyền lợi thí sinh

Thành lập một cơ quan chuyên về các vấn đề liên quan đến các cuộc thi tuyển công chức, cơ quan này sẽ có trách nhiệm thông báo các vị trí cần tuyển, thanh tra, tố giác các sai phạm, hướng dẫn người dân cách thức thi tuyển. Đảm bảo sự minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi của các thí sinh.

Thi tuyển

Các cơ quan đơn vị địa phương sẽ mở một cuộc phỏng vấn đối với các thí sinh và sẽ chấm điểm với thang điểm 20 (trong đó bao gồm phỏng vấn và hồ sơ lý lịch), hội đồng giám khảo cần có ít nhất 6 người.

Số điểm này để giúp cho các cơ quan cần tuyển có được tiếng nói riêng, vì rất có thể là thí sinh đã từng làm việc tốt có năng lực, hòa thuận và nhiều ưu điểm khác, với chính cơ quan đó thông qua các hình thức như lao động hợp đồng hoặc làm thực tập, hoặc là một người rất được đánh giá cao tại địa phương...

Sau đó các thí sinh này sẽ được tiếp tục phỏng vấn bởi một cơ quan, hoặc một địa phương khác với thang điểm 80 (bao gồm phỏng vấn và hồ sơ). Điểm số sẽ được bầu bằng phiếu kín của từng giám khảo.

Với sự phân chia số điểm như trên là một sự kết hợp giữa luật pháp và yếu tố con người, tất nhiên là luật pháp vẫn được đưa lên cao nhất. Các cơ quan, địa phương này sẽ bắt thăm để được chọn nơi phỏng vấn, chi phí vận chuyển đến nơi phỏng vấn thuộc về thí sinh.

Trong trường hợp có quá nhiều hồ sơ thì cơ quan và địa phương được quyền loại bỏ các hồ sơ để lựa chọn ra 10 thí sinh ưu tú nhất để phỏng vấn. Nếu cơ quan và địa phương lạm quyền loại bỏ những người có hồ sơ tốt nhất thì người đứng đầu sẽ phải chịu trách nhiệm.

Nếu trong trường hợp hai hay nhiều thí sinh có số điểm cao bằng nhau thì cơ quan nhận người sẽ có quyền quyết định nhận người bằng hình thức bầu phiếu nội bộ.

Đối với những người muốn chuyển cơ quan đơn vị thì sẽ phải từ chức tại nơi cũ và thi tuyển lại như những thí sinh khác.

Thử sức

Thí sinh trúng tuyển sẽ được thử sức một năm làm việc với đầu đủ các quyền lợi của công nhân viên chức trong vòng 1 năm đầu trước khi có quyết định chính thức để trở thành viên chức nhà nước.

Trong vòng một năm đầu nếu có phát hiện ra gian dối và các yếu tố không thuận lợi, thí sinh sẽ không được trở thành viên chức nhà nước và chịu trách nhiệm trước những hành động của mình theo luật pháp.

Giáo dục

Yếu tố quan trọng nhất trong phòng chống tệ nạn con ông cháu cha và tham nhũng, đó là giáo dục. Phải đưa vào trong hệ thống giáo dục, trước hết để con người hiểu tác hại về yếu tố tuyển không đúng người có năng lực.

Thứ hai là để nâng cao lòng tự trọng của con người. Nếu một thí sinh có người nhà làm lãnh đạo, bản thân họ cũng đã có được một ưu điểm về kinh nghiệm truyền lại của người lãnh đạo, và họ cũng được hưởng một môi trường giáo dục tốt hơn.

Như vậy với một nhà lãnh đạo tốt thì họ sẽ không nâng đỡ cho con cháu mình, bởi vì với những lợi thế như vậy mà không hơn người khác thì có nâng đỡ cũng chẳng làm gì. Đó là suy nghĩ của những nhà lãnh đạo có năng lực thực sự và lòng tự trong.

Luật pháp nghiêm minh

Tất cả các biện pháp nêu ngoại trừ sự giáo dục đều không hiệu nghiệm nếu luật pháp không nghiêm minh. Nếu người ta phạm lỗi mà chỉ rút kinh nghiệm sâu sắc hay cảnh cáo thì cũng không ăn thua. Phải xử lý nghiêm minh, đúng theo pháp luật.

Tác giả bài viết: TS Nguyễn Việt Hùng (từ Pháp)