Thanh tra Chính phủ phát hiện rất nhiều sai phạm tại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam và các đơn vị thành viên.
Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ về việc chấp hành quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam và một số đơn vị thành viên, từ năm 2010 đến hết năm 2013, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã tổ chức 188 đoàn đi nước ngoài với tổng số tiền chi gần 14 tỷ đồng, trong đó có 23 đoàn đi không có văn bản mời hay hợp đồng học tập với phía đối tác, tổng số tiền gần 2 tỷ đồng (12 đoàn có trong kết hoạch, giá trị thanh toán 1,28 tỷ đồng, 11 đoàn không có trong kế hoạch giá trị thanh toán 663 triệu đồng).
Kiểm tra hồ sơ 5 đoàn đi nước ngoài năm 2012-2013, Thanh tra Chính phủ phát hiện cả 5 đoàn đi đều hợp đồng qua các công ty du lịch trong nước (theo tours) với nội dung đi nước ngoài là “tham quan, học tập”, tổng số tiền thanh toán trên 1,7 tỷ đồng - sai quy định tại Thông tư 91/2005 của Bộ Tài chính và sai chế độ tài chính về quản lý chi phí.
Trong quản lý ngoại tệ, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sử dụng tỷ giá gốc để tính chênh lệch tỷ giá khi trả nợ vay, đã tính trùng một phần tỷ giá đã đánh giá lại cuối kỳ, làm phát sinh tăng khoản chi phí tài chính không đúng trên 74,7 tỷ đồng.
Từ việc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam không đánh giá lại số dư ngoại tệ cuối kỳ kế toán, Thanh tra Chính phủ cho rằng đã dẫn tới việc đơn vị này không mở sổ theo dõi và kế hoạch các khoản chi phí về chênh lệch tỷ giá do biến động của tỷ giá ngoại tệ hàng năm thuộc các khoản vay của khối hạ tầng là sai quy định Thông tư 201/2009 của Bộ Tài chính và Quyết định 15/2006 của Bộ Tài chính.
Theo đó, năm 2010 chênh lệch tăng (tỷ giá cuối kỳ thấp hơn) tổng số trên 9 tỷ đồng, tương ứng là lãi tỷ giá hạch toán trên 9 tỷ đồng; các năm từ 2011 đến 2013 chênh lệch giảm (tỷ giá cuối kỳ cao hơn) tổng số tiền trên 36,3 tỷ đồng, tương ứng là lỗ tỷ giá hạch toán 36,3 tỷ đồng.
Cơ quan thanh tra khẳng định, việc áp dụng không đúng tỷ giá tính chéo giữa đồng Việt Nam với một số ngoại tệ được công bố ngày 31/12 hàng năm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là sai quy định của Thông tư 201/2009. Việc này dẫn tới năm 2010 hạch toán thiếu thu nhập lãi chênh lệch tỷ giá tổng số tiền trên 17 tỷ đồng và hạch toán chưa đúng vào chi phí (lỗ) chênh lệch tỷ giá 2,5 tỷ đồng.
Các năm 2011 đến 2013 sau khi đã bù trừ (lỗ lãi) chênh lệch tỷ giá của các khoản vay ngoại tệ thì Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã hạch toán vào chi phí (lỗ) chênh lệch tỷ giá lớn hơn số kiểm tra tổng số tiền 37,9 tỷ đồng, năm 2012 hạch toán vượt số lỗ chênh lệch tỷ giá 25 tỷ đồng, năm 2013 hạch toán vượt số lỗ chênh lệch tỷ giá 47,2 tỷ đồng.
Về các khoản doanh thu nhận trước, Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc bán vé tàu tết năm 2013, Công ty Vận tải hành khách Hà Nội thu tổng số tiền 115 tỷ đồng, Công ty Vận tải hành khách Sài Gòn thu tổng số tiền 148,2 tỷ đồng. Đây là những khoản doanh thu chưa thực hiện, tuy nhiên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chỉ hạch toán đúng doanh thu chưa thực hiện năm 2014 ở Công ty Vận tải hành khách Hà Nội 65,1 tỷ đồng, Công ty Vận tải hành khách Sài Gòn 53 tỷ đồng. Số tiền còn lại hạch toán sai niên độ vào doanh thu trong năm 2013 là trên 134 tỷ đồng.
Trụ sở Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trên đường Lê Duẩn, Hà Nội.
Vi phạm nhưng vẫn trích thưởng tối đa
Về khoản thưởng tiết kiệm nhiên liệu, kết luận cho biết, giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2013, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã hạch toán vào chi phí dịch vụ mua ngoài nội dung thưởng sáng kiến tiết kiệm nhiên liệu với số tiền trên 214,5 tỷ đồng, gồm gần 192 tỷ đồng của Liên hiệp sức kéo đường sắt, 9,4 tỷ đồng của Công ty Vận tải Hành khách Hà Nội và 13,2 tỷ đồng của Công ty vận tải hành khách Sài Gòn. “Đây là một loại chi phí không phát sinh thực tế và không có hóa đơn chứng từ, nên việc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã tính trừ thu nhập chịu thuế xác định thuế thu nhập doanh nghiệp là sai quy định tại Thông tư số 130/2008 của Bộ Tài chính và Thông tư số 123/2012 của Bộ Tài chính”- kết luận nêu rõ.
Mặt khác, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam xác định đây là chi thưởng sáng kiến, cải tiến nhưng định mức tiêu hao nhiên liệu làm cơ sở xác định mức tiết kiệm do tổng công ty này xây dựng, thực hiện từ những năm 1990 chưa được rà soát xây dựng lại hoặc điều chỉnh đúng quy trình, không thành lập các hội đồng nghiệm thu các phát minh sáng kiến, nên khoản chi phí này cũng không được trừ khi tính thu nhập chịu thuế.
Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, dù hoạt động điều hành sản xuất kinh doanh của Ban điều hành Tổng công ty Đường sắt Việt Nam trong giai đoạn từ 2010 đến năm 2013 còn nhiều tồn tại vi phạm nhưng tổng công ty này vẫn trích tối đa quỹ thưởng ban điều hành với số tiền trên 1,85 tỷ đồng theo loại hình doanh nghiệp xếp loại A là chưa phù hợp.
Đầu tư lắp đặt các tổng đài điện thoại vượt 7 lần so với nhu cầu
Đường sắt Việt Nam hiện đang thiết lập, vận hành, sử dụng mạng viễn thông để phục vụ nhu cầu thông tin liên lạc trong nội bộ nhưng không có giấy phép thiết lập mạng viễn thông, không thực hiện đúng quy định tại Luật Viễn thông 2009.
Theo kết luận thanh tra, Công ty Vận tải hành khách đường sắt Hà Nội thuộc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam sử dụng sai phương thức phát sóng quy định trong giấy phép, vi phạm Nghị định 174/2013 của Chính phủ; sử dụng tần số không đúng với tần số được quy định trong giấy phép sử dụng tần số và thiết bị phát sóng vô tuyến điện đối với thiết bị có công suất nhỏ hơn hoặc bằng 150W, vi phạm Nghị định 174/2013.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã đầu tư lắp đặt các tổng đài điện thoại vượt 7 lần so với nhu cầu sử dụng thực tế (37.856/5.398 thuê bao). Mặc dù dung lượng cáp quang được Bộ Tư lệnh Thông tin liên lạc bàn giao cho sử dụng dư thừa đang cho thuê ngoài 8/12 sợi quang nhưng tổng công ty này vẫn tiếp tục lập dự án Hiện đại hóa hệ thống thông tin, tín hiệu Vinh-Sài Gòn, đầu tư lắp mới 12 cáp quang treo tuyến Vinh-Nha Trang.
“Việc đầu tư hệ thống thông tin bao gồm cả tồng đài và truyền dẫn đều vượt quá nhiều nhu cầu sử dụng, gây lãng phí” - Thanh tra Chính phủ kết luận.
Cơ quan thanh tra phát hiện Dự án nâng cao năng lực Trung tâm điều hành có tổng mức đầu tư gần 255 tỷ đồng, đã thực hiện và thanh toán trên 54 tỷ đồng nhưng quá trình thực hiện Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã phê duyệt và ký bổ sung hợp đồng chi phí tiền lương cho chuyên gia và các chi phí khác của đơn vị trúng thầu với tổng số tiền 303.920 EUR là không có căn cứ bởi nội dung công việc bổ sung đã nằm trong nội dung công việc thuộc hợp đồng chính.
Công ty TNHH MTV Thông tin Tín hiệu Hà Nội thực hiện bảo trì, sửa chữa mạng thông tin tín hiệu đã lựa chọn nhà cung cấp và ký hợp đồng mua sắm thiết bị máy móc cho công tác bảo trì, sửa chữa với tổng giá trị trên 8,8 tỷ đồng chỉ căn cứ vào báo giá của các nhà cung cấp là sai Nghị định 85/2009 của Chính phủ về hình thức lựa chọn nhà thầu theo phương thức mua sắm trực tiếp và chào hàng cạnh tranh.
Tác giả bài viết: Thế Kha
