Hồ thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, cách Hà Nội 230 km. Người dân địa phương gọi Ba Bể là Slam Pé, nghĩa là ba hồ. Tên gọi này xuất phát từ việc hồ là nơi tụ lưu của 3 nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng. Diện tích mặt hồ xấp xỉ 5 triệu m2, chiều sâu có nơi lên tới 30 m, nằm ở lưng chừng vùng núi đá vôi.
Giá trị lớn nhất của Hồ Ba Bể là cảnh quan địa chất độc đáo, giá trị nổi bật về địa chất địa mạo và giá trị to lớn về đa dạng sinh học. Đây là hồ nước ngọt thiên nhiên lớn nhất Việt Nam.
Hồ Ba Bể đã được Hội nghị Hồ nước ngọt thế giới, tổ chức tại Mỹ, công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ. Cuối năm 2004, Vườn quốc gia Ba Bể được công nhận là Vườn di sản ASEAN và là Di tích quốc gia đặc biệt.
Đến Ba Bể bằng cách nào?
Đường đi Ba Bể xuất phát từ Hà Nội.
Từ Hà Nội, có nhiều cách để đi Ba Bể. Nếu đi bằng xe khách, bạn ra bến xe Mỹ Đình, Gia Lâm hoặc Nam Thăng Long bắt xe Hà Nội - Bắc Kạn với giá từ 100.000-150.000 đồng một lượt. Xe chạy khoảng 4-5 tiếng.
Tuy nhiên, nhiều bạn sẽ chọn đi bằng xe máy để có thể khám phá nhiều hơn mảnh đất Bắc Kạn cùng những tỉnh mình đi qua. Các bạn có thể xuất phát theo quốc lộ 3 hướng đi Thái Nguyên. Qua thành phố Thái Nguyên, cung đường khó đi, bắt đầu xuất hiện những khúc cua qua những dãy đồi núi nhỏ, phải đặc biệt chú ý khi lái xe. Tuy nhiên, đây cũng là đoạn đường rất đẹp với những khung cảnh của núi rừng phía Bắc đặc trưng mà ai cũng ngây ngất.
Địa phận xã Yên Đô, Thái Nguyên có ngã ba với 2 hướng đều có thể đi Ba Bể. Hướng thứ nhất đi qua huyện Định Hóa, Thái Nguyên theo tỉnh lộ 254 rồi đến huyện Ba Bể. Hướng này đường ngắn hơn nhưng nhỏ và khó đi. Tuy nhiên đường khá vắng, khung cảnh xung quanh rất đẹp, yên bình.
Hướng thứ 2 bạn tiếp tục đi theo quốc lộ 3 đến thành phố Bắc Kạn, rồi theo đó lên Ba Bể. Hướng thứ 2 đi theo đường quốc lộ khá dễ đi, đường tương đối thẳng nhưng xa hơn, qua nhiều khu dân cư hơn.
Bạn có thể chọn cách đi một đường, và về theo một đường khác sẽ có cơ hội ngắm khung cảnh của cả 2 tuyến đường, đều rất đẹp và nên thơ.
Thời điểm nào là đẹp nhất?
Bất kỳ thời điểm nào trong năm, Ba Bể cũng đều rất đẹp. Nước hồ trong vắt như ngọc, rừng nguyên sinh cũng xanh tốt quanh năm nên khung cảnh mùa nào cũng rất quyến rũ bất cứ ai.
Bến thuyền đi thăm Hồ Ba Bể .
Tuy nhiên, mùa hè và mùa thu sẽ có những điểm thú vị hơn cả. Hai mùa này là mùa mưa trong năm, nên nước hồ sẽ nhiều hơn, thuyền di chuyển qua các đoạn sông suối dễ dàng hơn, có thể đến nhiều địa điểm tham quan hơn. Mặt khác, vào mùa nước lớn, bạn sẽ được ngắm những con thác nước xung quanh hồ hùng vĩ hơn.
Đến hồ Ba Bể vào mùa hè cũng là lúc bạn có thể đắm mình xuống lòng hồ. Bơi ở nơi này sẽ cho bạn trải nghiệm tuyệt vời: ngắm nhìn núi rừng xung quanh xanh ngắt, tắm trong làn nước trong mát như ngọc.
Lịch trình tối ưu khi đến Ba Bể
Khoảng thời gian đủ để khám Ba Bể là khoảng 3 đến 4 ngày, hoặc tối thiểu 2,5 ngày nếu bạn không có quá nhiều thời gian. Lịch trình tối ưu bạn có thể tham khảo như sau:
Ngày thứ nhất, bạn xuất phát từ Hà Nội từ trưa. Vượt qua quãng đường khoảng gần 170 km đến thành phố Bắc Kạn cũng là lúc trời gần tối. Bạn nên nghỉ đêm tại thành phố, lấy sức cho chuyến đi hôm sau. Tại đây bạn nên dành thời gian tham quan trung tâm tỉnh Bắc Kạn về đêm và thưởng thức những món đặc sản nơi đây.
Sáng hôm sau, bạn xuất phát sớm từ Bắc Kạn, tiến thẳng tới Ba Bể, chặng đường thông thường mất khoảng 2 tiếng. Khung cảnh Ba Bể hiện ra vô cùng huyền ảo và thơ mộng giữa bạt ngàn nùi non hùng vĩ. Nước hồ xanh ngắt như ngọc thôi thúc bạn đến gần, nhảy xuống những con thuyền rẽ sóng dưới mặt hồ.
Một góc hồ Ba Bể.
Hồ Ba Bể rất rộng và có nhiều điểm tham quan. Các bạn có thể tự chuẩn bị đồ ăn nhẹ trước khi lên thuyền, hoặc đặt cơm của người dân địa phương.
Người dân cung cấp dịch vụ thuyền máy mô phỏng con thuyền độc mộc của đồng bào xưa. Giá thuê thuyền giao động từ 500.000-700.000 đồng theo chuyến. Một chiếc thuyền có thể chở được 10-12 người cùng lúc. Nếu bạn ghép đoàn, chi phí đi thuyền không hề cao. Thuyền sẽ đưa bạn đi hết các địa điểm nổi tiếng nhất của hồ trong khoảng 5-6 tiếng.
Ngoài ngắm nhìn khung cảnh hồ, bạn sẽ được tham quan các địa điểm nổi tiếng nhất.
Thác Đầu Đẳng nằm trên dòng sông Năng. Con sông chảy từ hồ đến một đoạn có hàng trăm tảng đá lớn chặn lại, khiến phải chia tách thành nhiều dòng nhỏ. Nước chảy xiết, tạo thành thác Đầu Đẳng hùng vĩ. Thác dài hơn 1.000 m, với 3 bậc đá, mỗi bậc chênh nhau khoảng 3-4 m theo chiều dài, tạo thêm nét hoang sơ và lãng mạn cho Ba Bể.
Cạnh bến thuyền vào thác có phục vụ cơm trưa của người dân. Bạn có thể tham quan thác rồi về nghỉ chân tại nhà sàn, thưởng thức các món ăn dân dã của người Tày để lấy sức tham quan buổi chiều.
Động Puông mùa nước cạn.
Động Puông có chiều dài khoảng 300 m, cao hơn 30 m. Sự kỳ vĩ của hang động không chỉ nằm ở nhũ đá đủ muôn hình vạn trạng tuyệt đẹp, mà còn là dòng sông ngầm chảy bên trong. Một nhánh của dòng sông Năng chảy qua, bào mòn, xuyên qua vách núi, cùng các kiến tạo của địa chất hình thành động. Động còn có đàn dơi hàng chục vạn con sinh sống và trú ngụ. Dòng sông chảy qua động còn tạo thành một bãi cát trắng tuyệt đẹp và vô cùng đặc biệt.
Ao Tiên nằm cách hồ Ba Bể 100 m, nhưng quanh năm đầy ắp nước. Mặt ao phẳng lặng, trong xanh in bóng núi rừng xung quanh rất đẹp. Tương truyền nơi đây có các nàng tiên hạ xuống trần gian tắm trong ao nước xanh biếc này nên gọi là Ao Tiên.
Động Hua Mạ cách hồ Ba Bể khoảng 6 km. Muốn lên động, du khách phải leo chừng 300 m theo các bậc cầu thang trên sườn núi dốc thoai thoải. Bên trong có nhiều nhũ đá, muôn hình vạn trạng, kỳ bí, huyền ảo.
Kết thúc hành trình, bạn có thể dừng thuyền ở đảo Bà Góa để bơi dưới lòng hồ. Đảo Bà Góa là một hòn đảo tự nhiên nhỏ giữa mặt hồ. Tương truyền đảo là nhà của Bà Góa trong sự tích hồ Ba Bể của dân tộc Tày. Vì là hòn đảo đá vôi, xung quanh nước trong vắt, lại nằm ngay chính giữa hồ. Bạn có thể mặc áo phao và đắm mình trên mặt nước của một trong những hồ nước tự nhiên đẹp nhất hành tinh.
Bơi trên mặt hồ, ngắm hoàng hôn buông xuống phía sau những dãy núi, rừng cây là những cảm giác tuyệt vời, đem lại cho bạn một cảm giác cực kỳ phấn kích, xua đi sự mệt mỏi của cả một ngày dài khám phá.
Tối hôm đó bạn có thể ở homestay tại một gia đình người Tày xung quanh hồ, nhờ họ nấu đặc sản và vui đùa cùng bạn bè.
Sáng hôm sau, nếu chưa vội về, bạn có thể đi tham quan các bản làng xung quanh, mua những đặc sản địa phương về làm quà. Chặng đường về Hà Nội mất khoảng từ 5-6 tiếng.
Ăn gì, mua quà gì mang về?
Ba Bể có rất nhiều đặc sản để bạn lựa chọn để thưởng thức. Bạn không nên bỏ qua các món như cá nướng Pác Ngòi, cá nheo hồ Ba Bể, tôm hồ nướng qua than hoa hay các loại thịt gà, thịt lợn rừng, các món măng… Đừng quên thưởng thức món rau dớn, món rau phổ biến và vô cùng thơm ngon của vùng núi phía Bắc.
Người Ba Bể có những đặc sản rất riêng như bánh trời (làm từ mật mía hình tròn tượng trưng cho trời), kẹo lạc vừng đen, măng ớt rừng, rượu ngâm tầm xuân cây nghiến, tôm lọn hồ Ba Bể...
Nếu bạn đi vào mùa hè, dọc đường đi có rất nhiều mận, đào cho bạn mang về làm quà. Khi đi qua huyện Chợ Mới (Bắc Kạn), bạn cũng có thể mua mía. Vùng đất này trồng rất nhiều mía. Mía vừa ngon, vừa rẻ. Những cánh đồng mía lại rất đẹp sẽ cuốn hút những bạn yêu thích chụp ảnh.
Tác giả bài viết: Nguyễn Hiếu Công
