Tự hào hay xấu hổ - Nổi tiếng hay tai tiếng?
Mới đây, đầu bếp nổi tiếng người Mỹ Anthony Bourdain - người từng ăn bún chả với Tổng thống Obama - đã không giấu nổi sự ngạc nhiên khi lần đầu tiên đến ăn ở quán "bún chửi".
Quán nhỏ nằm ở phố Ngô Sĩ Liên, quận Đống Đa, Hà Nội chuyên bán các món bún như: Bún sườn móng giò, bún dọc mùng...
Anthony Bourdain đã đưa trải nghiệm lạ lùng của mình vào chương trình Parts Unknown, vừa phát sóng trên kênh CNN cách đây ít ngày, và gọi đó là "một trong những món ăn đặc sắc của Việt Nam"
Anthony thưởng thức món bún dọc mùng nổi tiếng ở chợ Ngô Sĩ Liên (Ảnh chụp màn hình)
Gọi là "bún chửi" nhưng theo nhiều thực khách đã đến quán, cũng không đến mức gọi là chửi vì thực ra bà Thảo - chủ quán, chủ yếu là rầy la người làm và đôi khi, rầy la, chì chiết cả thực khách. Nhưng người ta từ lâu đã quen gọi là quán "bún chửi bà Thảo".
Trong chương trình của CNN, đầu bếp Anthony Bourdain cũng đề cập đến tên gọi đặc biệt của quán bún này.
Nhận xét về cách ăn nói, khẩu khí của chủ quán, ông Anthony chỉ đơn giản cho rằng: "Đây là các giao tiếp suồng sã và thẳng thắn của bà chủ quán với khách hàng của bà".
Xem chương trình, người ta cũng thấy bà chủ quán, với vẻ mặt rất "chảnh", trả lời một thực khách đặt món bún mọc: "Quán chị không có mọc, em thích thì ra ngoài chợ. Mà tốt nhất là về nhà tự nấu lấy mà ăn nhé. Ở đây không làm. Đi luôn".
"Món chửi của bà chủ quán cũng là thực đơn của quán ăn này", Anthony Bourdain hài hước nhận xét.
Nhiều người tỏ ra thích thú khi một quán ăn Hà Nội xuất hiện trên kênh truyền hình nổi tiếng của Mỹ và được nhiều người biết đến.
Tuy vậy, một bộ phận khác lại cho rằng, thật đáng xấu hổ khi chúng ta tỏ ra tự hào và vô hình chung đang cổ súy cho một "phong cách" phục vụ thiếu văn hóa, làm ảnh hưởng xấu đến văn hóa Hà Nội trong mắt bè bạn quốc tế.
Nhà báo Trương Anh Ngọc cũng đã thẳng thắn bày tỏ quan điểm trên trang cá nhân của mình về vấn đề này:
"Mấy người bạn mình bảo, thật tự hào khi thấy bún chửi của Hà Nội cũng lên CNN. Mình không rõ tự hào ở đây là tự hào thật hay là trong ngoặc kép. Mình chỉ thấy xấu hổ.
Chương trình của Anthony Bourdain không đơn thuần là một chương trình về ẩm thực, mà là về văn hóa.
Và Bourdain đi khắp nơi trên thế giới để ghi lại những hình ảnh về các nét văn hóa thông qua ẩm thực, lối sống và con người.
Và có thể ông nhìn thấy trong cái quán bún chửi ấy, thông qua văn hóa giao tiếp của bà chủ một nét văn hóa gì đấy của Hà Nội chăng?
Mình không rõ ý đồ của chương trình ở đây là gì, nhưng rõ ràng là Bourdain thấy lạ, độc đáo và vì thế, những hình ảnh và lời nói (có phụ đề tiếng Anh) của bà chủ quán đi khắp thế giới.
Thông điệp của người làm chương trình có thể là gì, ngoài việc chửi khi bán hàng cũng có thể là một nét văn hóa Hà Nội liên quan đến ẩm thực? Nếu thông điệp là thế, mình chẳng hề cảm thấy tự hào.
Các cụ nói, miếng ăn là miếng nhục, trong trường hợp này có lẽ không sai. Người ta sẵn sàng nghe bà chủ hầm hè với nhân viên bưng bê hoặc thậm chí văng vài thứ vào mặt mình và rồi chấp nhận, với lí do, ăn ở đó ngon.
Mình không bao giờ chấp nhận một thứ dịch vụ thiếu văn hóa kiểu đó. Thứ văn hóa dịch vụ xuống cấp ấy sở dĩ vẫn tồn tại được và có thể sẽ còn phát triển, bởi người ta sẵn sàng chịu nhục (hoặc bịt tai lại, hoặc cho là "nó chừa mình ra") để được miếng ngon.
Đây không phải là mậu dịch thời bao cấp thiếu thốn đủ thứ và cái gì cũng phải phân phối theo tiêu chuẩn để bà chủ trong vai người bán hàng làm phước cho khách hàng đứng xếp hàng mà như đang xin xỏ.
Người bán hàng là người cung cấp dịch vụ, không phải là bố tướng, và khách hàng bỏ tiền ra để được phục vụ cho tương xứng với số tiền đã bỏ ra, trong một không gian mà họ chấp nhận được.
Nhưng khách hàng ở mình nhiều người dễ dãi quá. Họ có thể nổi khùng trên Facebook khi ai đó không đồng ý với quan điểm của mình.
Họ cũng sẵn sàng gây gổ đánh lại hoặc chửi người khác trong các vụ đụng xe trên đường. Nhưng họ sẵn sàng cất đi lòng tự trọng của họ vào ngăn kéo trước các dịch vụ kiểu này, chỉ cần được ăn ngon, ngon theo định nghĩa của họ.
Ngon ư? Xin lỗi, tôi cần được tôn trọng"
Chính khách hàng góp phần cải thiện văn hóa phục vụ
Ẩm thực là văn hoá của mỗi dân tộc, và khi người ta ăn một món ăn, không chỉ là nếm, nhai, nuốt, ngửi...một món ăn mà là thưởng thức cách người nấu chăm chút cho món ăn, từ cách chọn nguyên liệu, gia vị tới cách chế biến, cách gia giảm gia vị, điều chỉnh nhiệt độ, trưng bày món ăn...
Do đó, nhiều người cho rằng không thể chịu được kiểu phục vụ mắng chửi khách hàng như vậy, và càng khó chấp nhận hơn khi "phong cách" ấy lại xuất hiện trên kênh truyền hình nước ngoài như một nét văn hóa "độc đáo" của Hà Nội?!
Đây gọi là nổi tiếng hay tai tiếng? Nhiều bạn trẻ cũng bày tỏ sự bức xúc trước vấn đề này
Một cảnh về bà chủ quán "bún chửi" trên kênh truyền hình CNN (Ảnh chụp màn hình)
Nickname Sang Dang bình luận: "Lắm người sống ở Hà Nội còn cổ suý cho kiểu này như là đặc sản Hà Nội. Chẳng có gì tự hào với bún chửi, cháo chửi, phở xếp hàng. Kém văn hoá và lạc hậu"
Facebook Kiên Vũ Trí cũng bày tỏ bức xúc: "Nhiều người rất lạ, thấy chỗ đông là hùa vào bằng được vì ý nghĩ hẳn có mối lợi gì đó nên người ta mới xúm vào.
Nắm bắt tâm lý ấy, nhiều con buôn cứ ném quần áo xuống manh chiếu đề thêm chữ "Sale" cho đàn khách "gà công nghiệp" bới, đôi khi lại bán được nhiều hàng, cũng hàng ấy giá ấy treo lên móc là ế dài dài.
Khoan hãy xét các bà chủ quán bún mắng cháo chửi - những thực khách vì cái sự ăn mà chịu trận, rẻ rúm cả lòng tự trọng, nhân cách của chính mình thì e rằng cả đời chẳng bao giờ nhận biết được vị ngon nào từ cuộc sống!
Văn hóa phục vụ xuống cấp một phần vì người ta gạt sang bên mọi thứ, kể cả lòng tự trọng, kể cả xếp hàng, để được phục vụ tốt nhất, hoặc trước nhất. Đã đến lúc chúng ta nên tỉnh táo hơn để nhìn nhận lại vấn đề.
Tác giả bài viết: Ngân Hà
